Uzun bir süredir Elder Scrolls lorunu gerek görsel gerek yazılı olarak anlatıyoruz. Birbirinden garip olaylara, acayip tanrılara ve tuhaf inanışlara ev sahipliği yapan bu evrenin artık gerçek loruna inme vakti geldi, ve karşınızda Elder Scrolls peynir loru!
Tamriel’da lor farklı şekillerde üretilir ve tüketilir. Ama şüphesiz ki bu gıdanın en yaygın türü peynirlerdir. Her yörenin ve de ırkın kendi yerel malzemeleriyle ürettiği peynirler de görüntü ve tat olarak birbirinden farklılık gösteriyor. Ama bir bölge var ki peynircilik konusunda gerçekten arşa çıkmış seviyede. Durağımız, soğuk ve sert iklime sahip olan Skyrim.
Skyrim Peynirleri
Gökyüzünün çocuklarının memleketi Skyrim dağlık coğrafyası ve çetin hava koşullarıyla nam salmıştır. Oksijeni bol olan bu coğrafyada otlayan büyük ve küçükbaş hayvanların da etleri oldukça yağlıdır. Haliyle bu durum hayvanlardan üretilen yiyeceklere de yansır. İşin daha da güzel kısmı Skyrim’in peynir çeşitliliği, Tamriel’daki bütün peynirlerle yarışır sayıdadır. Skyrim’in kendi içindeki bölgelerde bile farklılıklar görmek mümkün.
Nordlar peynirlerini bizim alışık olduğumuz üzere sadece kahvaltıda zeytin ve bir parça ekmeğe eşlik edecek şekilde değil, ateşin başında şişe geçirilmiş bol yağlı ve iyi kızarmış etlerle beraber yemeyi seviyorlar. Bretonların aksine rafine edilmiş ve saflaştırılmış peynirden ziyade Nord peynirleri topraksı bir tada sahiptir ve görünüşü de hafif yağlı kaymaklıdır. Şimdi gelelim bu güzide memleketteki peynir türlerine.
Morthal Yöresi
Morthal’ın bataklıklarında yetişen sazlar koparılıp birleştirilerek sepet haline getirilir. Peynir de bu sepetlerin içinde salamura edilip preslenir, böylece başlangıçta krem rengine sahip olan peynirin dış yüzeyi sazların etkisiyle yeşile döner. Genelde festivallerde ve kutlamalarda tüketilen bu peynirin sofraya servis edilişi de bir hayli değişiktir. İşi şovmenliğe vuran genç Nord avcılar, sepet içerisindeki peyniri bir meşale ateşinin üstünde tutar. Bunu yaparken ellerini ve sepeti yakmamaya çalışırlar. Peyniri de fazla karartmamaya özen gösterirler. Hafifçe eriyip gevşek kıvama geldiğinde sepet masaya konur ve ters çevrilip sepetten çıkartılır. Ardından herkes ekmeğini veya bazen de elma dilimlerini erimiş peynire banar. Banma işlemi de içerisinde sürpriz barındırır. Çünkü peynirin içerisinde bazen çilek bazen de böğürtlen aroması olur. Varlıklı ailelerin düzenlediği ziyafetlerde peynirin içine kehribar taşı da konur. Kim ekmeğiyle bu taşa denk gelirse ziyafet kralı ilan edilir.
Peynirin Peyniri
Morthal’ın komşusu Seheryıldızı’nda deyim yerindeyse peynirden peynir üretilir. Skyrim’in en fakir yerlerinden olan bu köyde kış boyunca tüketilen peynirlerden arta kalanlar biriktirilir. Domuz kesilerek bağırsağına et doldurulup sosis için hazırlanır. Kışın bittiğinin habercisi olan buzlar erimeye başladığında toplanan artık peynirler bu bağırsağa ilave edilir, ve bira ile ıslatılır. Ardından bu bağırsak asılarak kurumaya bırakılır. İşlem tamamlandığında peynir sosis karışımı enteresan bir yiyecek ortaya çıkar.
Issızkent Eidar Peyniri
Skyrim’in başkenti olan Issızkent’in peyniri meşhur Issızkent Eidar peyniridir. Üretildiği yere yakışır şekilde soylulara layık bir tadı vardır ve üretimi de bir hayli meşakkatlidir. Mantar sporlarıyla aşılanıp yıllandırılan bu peyniri sadece varlıklı kişiler satın alabilir. Eskiden sadece Issızkent kralına ait olan ineklerin sütünden üretilirken günümüzde bu sınırlama pek kalmamıştır. Özenle beslenen bu ineklerin sütünü yine işinde uzman olan çiftçiler sağar. Toplanan süt gün içinde saraya gönderilir ve saray peynircisi tarafından teste tabi tutulur. Sütün yağ miktarı, kıvamı ve daha bir sürü şey incelenir, öyle ki ortalama on kovadan sadece bir tanesi peynir yapımında kullanmak için ayrılır. Bir önceki üretimde elde edilen peynirin bir parçası da kovanın içine konur, böylece mayalama işleminde peynir neslinin devamı sağlanır. İşlem tamamlandığında ise şehrin kadim mahzenlerinde yıllandırma işlemi için stoklanır.
Vadikent Böğürtlen Peyniri
Skyrim’in orta ve kuzey kuşağına kıyasla daha ılıman bir iklime sahip olan güneydoğudaki Vadikent’te inek yerine keçi sütü kullanılır. Keçi sütü menşeili buranın peynirlerinin suyu iyice preslenir ve böylece peynir kupkuru bir yapıya sahip olur. Bu kuruluk ise peynir dilimlendiğinde peynirin alçı taşı gibi parçalara dağılmasına sebep olur. Üretim esnasında peynir Vadikent’in içki salonlarında damıtılan böğürtlenli likörle bir kaç kez yıkanır. Bu işlem de peynirin dış yüzeyine hafif morumsu ve siyahımsı bir renk katar. Gerçek bu olmasına rağmen bazı kendini bilmez çevreler bu güzide peynire bok atmak için peynirin Vadikent şehri kıyısındaki Honrich gölünün çamurlu suyunda yıkandığını, koyu rengin de buradan geldiğini iddia ederler. Bu ipe sapa gelmez iddiaların inanılacak tarafı yoktur, itibar etmeyiniz. Peynir mis gibi Vadikent böğürtlenli likörüyle yıkandıktan sonra da yine aynı içki salonlarında üretilen böğürtlen balmumuyla kaplanır. Ortaya da böğürtlen kokulu, ağızda dağılan enfes kuru bir peynir çıkar.
Falkreath Höyük Peyniri
Falkreath’ın ölü peyniri sizi şaşırtmasın, cesetlerden peynir yapmıyorlar. Ama cesetleri gömdükleri höyüklerde üretiliyorlar. Evet, yanlış duymadınız. Vadikent’in yeşil bayırlarından batıya gittiğimizde Skyrim’in Cyrodiil’e çıkış kapısı üzerinde bulunan ve tarihinde çok sayıda savaş görmüş olan Falkreath’a geliyoruz. Diğer bölgelerde mağaralarda veya mahzenlerde yıllandırılan peynirlerin Falkreath’taki kaderi höyüklerde son bulur. Burada yapılan peynirler de doğal olarak Draugr aroması taşır. Rutubet, havasız ortam, yosun ve toprak kokuları peynirin ana aromalarını oluşturur. Ayrıca bu mütevazi köyde lorla alakalı bir gelenek de vardır. Sevilen bir kişi vefat ettiğinde merhumun tabutunun üzerine her sene lor dökülüp gömülür. Her beşinci senede gömülen lor peyniri ise yas tutan kişi tarafından mezardan çıkartılıp yenir. Nordlar ve tuhaf gelenekleri deyip sıradaki peynire geçelim.
Dağların Peyniri
Skyrim’in en batı ucundaki Enginyurt’ta hayvancılığın ekseriyeti keçilerden oluşur. Arazinin dağlık olması inek beslemeye pek elverişli değildir, bu yüzden buranın peynirleri keçi sütünden üretilir. Yine bölgenin hakim bitki örtüsü ardıç üzümü peynirlerde kendisini bolca hissettirir. Kendisini hissettiren başka bir şey de bölgedeki siyasi baskı. Breton kırması bir halk olan Enginyurtlular tarihte kısa dönemlerde bağımsız olsalar da genelde Nord egemenliğinde baskı altında yaşamak zorunda kalmışlardır. Halkın isyankar karakteristiği de denkleme eklenince bol miktarda kargaşa beklememiz normal. Ve bu da dolaylı olarak peynirlere yansımış durumda. Geleneksel Enginyurt peynir üretiminde keçiden elde edilen süt, yavrusu oğlağın kesilip midesinde pıhtılaştırılıp peynir haline getirilmesiyle yapılır. Rivayete göre peynir aromasındaki yoğun tuz ise keçinin göz yaşlarından kaynaklıdır. Enginyurtlulara göre bu acı tat ve vahşet dolu peynir üretimi kendi halklarına yapılan eziyetleri sembolize eder. Ve yaşadıklarını sonraki nesillerin unutmaması için peynirlerini de böyle üretirler.
Akçay Peyniri
Skyrim merkezine dönüyoruz. Akçay’da kadim ahşap peyniri diye bir peynir çeşidi vardır. Kadim dendiğinde çok ama çok uzun süre yıllandırılmak için beklendiği sanılır. Halbuki kadimden kasıt bu peynirin Akçay tarihi kadar eski olduğunu belirtmektir. Normal peynir üretildiği esnada kesilen sütün suyu ayrı bir kaba aktarılır. Bunu ziyan etmeyip krema ile karıştırırlar. Daha sonra enlemesine geniş, derinlemesine sığ bir tencerenin içine dökülüp saatlerce kaynatılır. Bir süre sonra sıvı peynir suyu katılaşır, ve karamele benzeyen kahverengimsi bir renge kavuşur. Ahşap ismi de buradan gelmektedir.
Hayalet Peyniri
Hayalet peyniri de hayalet sütünden üretilmiyor merak etmeyin. Winterhold’un son derece engebeli topografyası ve kuzeyden esen dondurucu soğuğu bu coğrafyada meracılığa müsaade etmez. Ama bu zorluklar peynir üretiminin önünde bir engel değildir. Denize açılamayacak kadar yaşlı ve genç olan yerli ahali kıyıdan deniz yosunlarını toplar. Bir kaç haftalığına bu yosunlar kurumaya bırakılır. Ardından sıradan bir peynir yosun ateşiyle tütsülenir, bu sayede denizin kokusu peynirin içine siner. Deniz aygırı iç yağı ve unla kaplanıp hamur içine sarılıp pişirilir. İşlem tamamlandığında dürümü andıran bu peynirin dış yüzeyi çıtır ve soğukken, ısırıldığında içindeki erimiş ve buharı tüten peynir ortaya çıkar. Buz gibi iklime sahip Winterhold’da yemek için son derece ideal bir peynir türü.
Mamut Peyniri
Gelelim son bölgemiz Windhelm’e. Buranın meşhur yerel peyniri devler tarafından üretilen mamut peyniridir. Evet yanlış duymadınız, devler üretiyor. Mamut sürüsünden elde edilen süt taze kesilen yavru mamutun midesine doldurulup süt kesilinceye kadar beklenir. Daha sonra oluşan bu lor deri çuvallara doldurulup nemini salması sağlanır. İşlem tamamlandığında hamurumsu, tutkalımsı bir peynir ortaya çıkar. Tabi bu peyniri devlerden elde etmek için ya onları öldürmeli ya da tatlı bir dille takasa ikna etmelisiniz.
Diğer Peynirler
Ve böylece Skyrim’in peynir kültürünü anlatmış olduk. Peki güzide Tamriel’ın diğer bölgelerinde durum nedir? Dunmer halkının iğrenç bulduğum bir peynir tarifi var. Morrowind’in yerlisi olan scuttle adındaki böceğin etinden peynir yapıyorlar ve de afiyetle yiyorlar. Yağlı görünüme sahip ve karabiberimsi tadındaki bu peynire Dunmerlar bayılıyor.
Çölün halkı Redguardların peynir kültürleri biraz gizlidir. Tariflerini vermezler ama ürettikleri peyniri yabancılara ikram etmekten de çekinmezler. Bu halkın çığlık atan bir peyniri vardır. Özel bir teknikle hazırlanan bu peynir, ki maalesef tekniğin ne olduğunu bilmiyoruz, tencerede pişmekte olan etin üzerine konur. Peynir eriyip çığlığa benzer bir ses çıkarmaya başlayınca yemek de pişmiş demektir. Bu şekilde hem ana yemeğin tam pişmiş olduğundan emin oluyorsunuz hem de peynir yemeğe ayrı bir lezzet katıyor. Öte yandan Alik’r çölünde bol miktarda denk geleceğiniz keçilerin sütüyle üretilen peyniri pancar yemeğine katmayı da severler.
Bir diğer sıcak iklim halkı Khajiitler ise kendilerinden bekleneceği üzere peynirlerine ay şekeri ilave ederler. Farklı baharatlar da eklendiğinde damaklara şenlik bir peynir ortaya çıkar. Bu peynirin fazla tüketildiğinde kafa yaptığını not düşelim.
Elder Scrolls’un loru ve peyniri bu şekilde arkadaşlar. Yediğiniz yiyeceğin nereden geldiğini, tarihini ve kültürünü öğrenin. Başka bir lor vidyosunda görüşmek üzere esen kalın.